ΒΕΡΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΒΕΡΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΑΝΤΙΣΥΝΤΑΓΜΑΤΡΧΗΣ ΠΥΡΟΒΟΛΙΚΟΥ ΒΕΡΣΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ: Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΑΛΗΘΙΝΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

  

Γράφει ο:

Ιωάννης Καραμπελάς

Επικεφαλής Τμήματος Νοτιοανατολικής Ευρώπης

Ινστιτούτο Αναλύσεων Άμυνας & Ασφάλειας

Email: ioanniskaramp@hotmail.com

«Χάριν της ιστορικής αληθείας οφείλω να διαπιστώσω ότι μόνον οι Έλληνες, εξ όλων των αντιπάλων οι οποίοι με αντιμετώπισαν, πολέμησαν με παράτολμον θάρρος και υψίστην περιφρόνησιν προς τον θάνατον…»

Αδόλφος Χίτλερ, 1889-1945, από λόγο πού εκφώνησε στις 10/5/1941

 1.   Εισαγωγή

      Είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ελληνικής ιστορίας η ύπαρξη πλήθους ηρώων, που τους συνδέει το κοινό πάθος τους για την ελευθερία και την προάσπιση των ανθρωπιστικών ιδεωδών. Ο 20^ος αιώνας είναι γεμάτος με πράξεις απαράμιλλου θάρρους από τους άνδρες του Ελληνικού Στρατού, που έλαβε μέρος σε έναν μεγάλο αριθμό μαχών, που καθόρισαν την πορεία του έθνους μας μέχρι και σήμερα. Ατυχής πόλεμος του 1897, Α΄ και Β΄ Βαλκανικοί πόλεμοι, Μικρασιατική Εκστρατεία, Ελληνοϊταλικός πόλεμος, Γερμανική εισβολή. Η συμμετοχή του Πυροβολικού στα πεδία των μαχών χαρακτηρίστηκε από πράξεις ηρωισμού, γράφοντας με χρυσά γράμματα την ένδοξη ιστορία του. Η λαμπρή πορεία του Ελληνικού Πυροβολικού του προσέδωσε μεγάλη φήμη, δημιουργώντας ευθύνες μεγάλες για κάθε στρατιωτικό που φέρει τον τιμητικό τίτλο του Πυροβολητή. Συνάμα, βήμα βήμα, γεννήθηκαν και εδραιώθηκαν οι πανίσχυρες παραδόσεις του όπλου, που διατηρούνται μέσα στο χρόνο και μεταφέρονται από γενιά σε γενιά Πυροβολητών.     

     Σ’ ένα τέτοιο ένδοξο όπλο, όπως ήταν φυσικό, δεν μπορούσαν να απουσιάζουν ενέργειες και γεγονότα εξαιρετικού θάρρους, αυτοθυσίας και αγάπης για την πατρίδα. Αξιωματικοί, Υπαξιωματικοί και οπλίτες, φέροντες όλοι τους το βαρύ όνομα του Πυροβολητή, έβαψαν με το αίμα τους τα δοξασμένα πεδία των μαχών. Δεν πήγε χαμένο το αίμα αυτό, πότισε τις λαμπρές σελίδες της Ελληνικής ιστορίας και σαν το λίπασμα στη γη, γιγάντωσε την αθάνατη Ελληνική ψυχή και την οδήγησε σε ένδοξες νίκες, στις οποίες η παγκόσμια κοινότητα υποκλίθηκε.

     Ανάμεσα στους τόσους επώνυμους και ανώνυμους ήρωες Πυροβολητές, ανήκει και ο Αντισυνταγματάρχης Πυροβολικού Βερσής Κων/νος. Υπόδειγμα Αξιωματικού, εμφορούμενος από τις αξίες της γενναιότητας, της αξιοπρέπειας, του στρατιωτικού καθήκοντος, της φιλοπατρίας και της στρατιωτικής τιμής, αποτελεί φάρο φωτεινό για όλους τους μετέπειτα Πυροβολητές. Δείχνει το δρόμο προς την αιωνιότητα, προς τη υπέρτατη δόξα, ένας δρόμος που διασχίζεται μόνο μέσα από την απόλυτη θυσία για την πατρίδα.

2.   Βιογραφικά Στοιχεία

     Ο Βερσής Κων/νος του Σωτηρίου γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Φεβρουαρίου του 1901. Εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων (ΣΣΕ) την 01 Αυγ 1918 και ονομάσθηκε Ανθλγός (ΠΒ) στις 28 Αυγ 1921 (ορκίσθηκε την 12 Σεπ 1921). Προάχθηκε στις 13 Δεκ 1921 σε Υπολοχαγό και στις 5 Ιουλ 1930 σε Λοχαγό. Στις 24 Μαρ 1938 έλαβε το βαθμό του Ταγματάρχη και μετά θάνατον προάχθηκε σε Αντισυνταγματάρχη.

      Υπηρέτησε σε Μονάδες εκστρατείας του Πυροβολικού, ως Αξιωματικός Επιτελής σε διάφορα Επιτελικά Γραφεία και ως Υπασπιστής Διοικητού Πυροβολικού του IV Συντάγματος Ορεινού Πυροβολικού.

     Εκτός των άλλων παρακολούθησε την Στρατιωτική Αεροπορική Σχολή, από την οποία έλαβε την εκπαίδευση του ‘’επίκουρου Παρατηρητή Αεροπορίας’’ και αποφοίτησε επιτυχώς. Παρακολούθησε επίσης και αποφοίτησε επιτυχώς διάφορα σχολεία του όπλου του στη Σχολή Εφαρμογής Πυροβολικού.

     Γνώριζε την Γαλλική γλώσσα πολύ καλά και για το λόγο αυτό συνεργάστηκε με Γαλλική αποστολή στην Ελλάδα από τον επικεφαλής της οποίας απέσπασε κολακευτικά σχόλια.

     Διαβάζοντας κανείς τα ατομικά έγγραφα του Αντισυνταγματάρχη Βερσή, από το ξεκίνημα της στρατιωτικής του καριέρας μέχρι το τέλος της, θαυμάζει τους χαρακτηρισμούς των προϊσταμένων του για το πρόσωπο του. Χαρακτηρίζεται για την προσήλωση του στο στρατιωτικό καθήκον, το ενδιαφέρον του για συνεχή επαγγελματική βελτίωση και την πίστη του στα ιδεώδη του έθνους. Χαρακτηρίζεται επίσης ως αγαπητός από τους συναδέλφους του, ενώ όλοι οι προϊστάμενοι του δεν παραλείπουν να τονίσουν τον έντιμο, ευθύ, πειθαρχικό, λίαν φιλόπονο (χαρακτηρισμός του Ταγματάρχη Μαυρογιάννη, μετέπειτα Διοικητή Πυροβολικού της ένδοξης VIIIης Μεραρχίας), ηθικό, αγαθό, αξιοπρεπή, χαρακτήρα του Βερσή.

     Η πολεμική δράση του Βερσή εντοπίζεται στην Μικρασιατική εκστρατεία το 1922, στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41 και στη Γερμανική εισβολή το 1941. Στα πεδία των μαχών ο Βερσής επέδειξε εξαιρετικό θάρρος, αναμφισβήτητες ηγετικές ικανότητες και υψηλή αποτελεσματικότητα.

     Νυμφεύθηκε στις 23 Φεβ 1933 τη Σοφία Κουτσογιάννη. 

3.   Η Δράση του Βερσή κατά την Μικρασιατική Εκστρατεία το 1922

     Στην Μικρασιατική Εκστρατεία έλαβε μέρος, υπηρετώντας στο Γ΄ Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού της ΙΙΙης Μεραρχίας, όπου διακρίθηκε ιδιαίτερα για το θάρρος και την τόλμη του. Αποτέλεσμα αυτού, ήταν να προταθεί κατ’ επανάληψη από τους ανώτερους του για την απονομή εύφημου μνείας, αλλά και του χρυσού αριστείου ανδρείας! Και ήταν ακόμη Ανθυπολοχαγός, στο ξεκίνημα της στρατιωτικής του καριέρας. Το μέλλον του διαγράφονταν λαμπρό.

     Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας προέβει σε ορισμένες ενέργειες, ιδιαίτερα ριψοκίνδυνες, που απαιτούν τόλμη, υψηλή επαγγελματική κατάρτιση και αστείρευτες ψυχικές δυνάμεις. Αποτέλεσμα αυτών των πράξεων του ήταν να προταθεί από τους προϊσταμένους του για μια πληθώρα στρατιωτικών επαίνων.

     Αναφέρω χαρακτηριστικά τα παρακάτω:

     α.   Την 13 Μάι 1922, υπηρετώντας στο Γ΄ Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού (Γ΄.Σ.Π.Π.) προτάθηκε από τον Διοικητή του Συντάγματος Άνχη (ΠΒ) Γαρέζο Ιωάννη για την απονομή εύφημου μνείας διότι: «Υπό την προστασίαν ολίγων ανδρών του Πεζικού μετέβησαν δι’ αναγνώρισιν κατ’ επανάληψιν προς Κεϋπλού, προχωρήσαντες περί τα δύο χιλ. εκτός των γραμμών μας και πλησιάσαντες το χωρίον τούτο εις απόστασιν χιλίων μέτρων περίπου. Καίτοι δ’ εβλήθησαν δραστικώς κατά την δευτέραν αναγνώρισιν υπό εχθρικού Πεζικού αψηφούντες προφανή κίνδυνον της ζωής αυτών και πιθανήν αιχμαλωσίαν τους, εξετέλεσαν βολήν εναντίον του Κεϋπλού και διαφόρων άλλων στόχων, εξαναγκάσαντες τον εχθρόν να εκκενώση εκ νέου το Κεϋπλού και να εγκαταλείψει τας θέσεις του».¹

 

     β.   Την 07 Ιουλ 1922 προτάθηκε από τον Διοικητή του Συντάγματος Άνχη (ΠΒ) Γαρέζο Ιωάννη για την απονομή εύφημου μνείας διότι: «Καθ όλον το πρώτο εξάμηνον του 1922 εις τον τομέα της Μεραρχίας, ως αξκος Πυρχίας επέδειξε ζήλον και αφοσίωσιν συν την τυχούσαν ενεργητικότητα ακάματον κατά την εκτέλεσιν των εργασιών της οργανώσεως, όντες άμεσοι και πολύτιμοι βοηθοί των Πυρχιών των».

     γ.   Την 01 Μαρ 1922 προτάθηκε από τον Διοικητή της 7^ης Πυροβολαρχίας του Γ΄.Σ.Π.Π. της IIIης Μεραρχίας να του απονεμηθεί το χρυσό αριστείο ανδρείας διότι: «Κατά το εγχείρημα της 1^ης Μαρτίου επί τον λόφον Κατραλή παρά τα πυρά του εχθρικού Πυροβολικού και το γεγονός ότι δια πρώτην φοράν εβαπτίζετο εις το πυρ επέδειξε ζηλευτήν ευψυχίαν, ωραίον θάρρος, απόλυτον αφοσίωσιν προς το καθήκον και περιφρόνησην προς τον κίνδυνον».

     δ.   Την 06 Μαρτίου 1922 του απονέμεται από την Μεραρχία εύφημος μνεία διότι: «Κατά την υπό του τμήματος Πεζικού γενομένην έπιδρομήν την 4^ην ώραν της 01 Μαρτίου του έναντι του λόφου Καπραλή εχθρικόν φυλάκιον κατέβαλεν ζηλευτήν προσπάθειαν  δια την πλήρη επιτυχίαν της ενεργηθείσης επιδρομής αιχμαλωτισθήσεις άπασης της δυνάμεως του εχθρικού φυλακίου».   

   

4.   Η Δράση του Βερσή κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41

     Στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο ο Βερσής έφερε πλέον το βαθμό του Ταγματάρχη και ανέλαβε τα καθήκοντα του Διοικητή Μοίρας Ορεινού Πυροβολικού στο Α΄ Σύνταγμα Πυροβολικού. Όπως άλλωστε συνέβει και κατά το παρελθόν, η Μοίρα του Ταγματάρχη Βερσή διακρίθηκε για την αποτελεσματικότητα και τα εύστοχα πυρά της. Γράφει ο Διοικητής Πυροβολικού της ΙΙΙης Μεραρχίας Συνταγματάρχης (ΠΒ) Ασημακόπουλος Αλέξανδρος: «Κατά την διάρκειαν της 15ημέρου μάχης του Καλπακίου το παρατηρητήριον του (Ασόνιτσα) ήτο βληματοδόχη. Παρέμεινε ψύχραιμος, διευθύνων τον αγώνα της Μοίρας του, καίτοι από απόψεως προσωπικής ασφάλειας δεν ήτο οργανωμένον το παρατηρητήριον του (μικρά οπή προ της στρατιωτικής οφρύος του ορεινού όγκου, τελείως ασκεπής). Τον εύρισκα, οσάκις μετέβαινα ίνα τον ιδώ εκ του πλησίον, βρεχόμενον εντός της λασπώδους οπής εις την οποίαν την πρωίαν, προ της χαραυγής, εισήρχετο και εξήρχετο το εσπέρας, διότι πάσα επικοινωνία με, προς φιλίας γραμμάς, κλιτύς του ορεινού όγκου προκαλέι πυρά του εχθρικού Πυροβολικού. Το πέριξ του παρατηρητηρίου του έδαφος ήτο ωσεί κεντημένον από τας διαρρήξεις του εχθρικού Πυροβολικού και κατά τη διάρκεια της ως άνω μάχης (Νοέμβριος του 1940) έβρεχε σχεδόν καθημερινώς. Το παρατηρητήριον του ήτο εις ύψος 1.100 μέτρων. Ο Βερσής ήτο ασθενής αλλά ουδέν παράπονον εξέφραζεν. Κατά την μάχην ταύτην διελύθησαν υπό μόνον των βολών του Πυροβολικού, μια Μεραρχία Πεζικού του εχθρού και μια μηχανοκίνητος, χωρίς να κατορθώσωσι να λάβωσι στενήν επαφήν, ουδέ να επιτεθώσι κατά της φιλίας τοποθεσίας αμύνης. Η Μοίρα του, δια των εύστοχων και επίκαιρων βολών, συντέλεσε τα μέγιστα εις την νίκην ταύτην. Από της αναλήψεως της επιθέσεως και της καταδιώξεως του εχθρού, η Μοίρα ην διοικούσε, πρώτη εξήλθε της φιλίας τοτποθεσίας και ο γενναίος ενθουσιώδης πατριώτης Ταγματάρχης Βερσής αποτελούσε μεταξύ των πρώτων, ζωντανόν παράδειγμα αφοσιώσεως εις το καθήκον».

5.   Η Γερμανική Εισβολή και η Πορεία του Βερσή προς την Δόξα

     Την 06 05:15 Απριλίου 1941 τα Γερμανικά στρατεύματα και συγκεκριμένα τμήματα της 12^ης Γερμανικής Στρατιάς, εισβάλουν στην Ελλάδα από το Βουλγαρικό έδαφος. Ο αγώνας των Ελλήνων άνισος μα συνάμα ηρωικός. Παρόλο που ο Ελληνικός Στρατός υστερούσε αριθμητικά σε προσωπικό και μέσα, αμύνθηκε με αυτοθυσία και δεν εγκατέλειψε τις θέσεις του. Στο πεδίο της μάχης νέες σελίδες ηρωισμού γράφονται και οι Γερμανικές ορδές επιτίθενται λυσσασμένα μην μπορώντας να κατανοήσουν πως μια χούφτα Έλληνες προβάλλει ακλόνητο εμπόδιο στην θεωρητικά εύκολη προέλαση τους.

     Τελικά θα επιστρατεύσουν χημικά αέρια, φλογοβόλα και άλλα άνανδρα όπλα για να αναγκάσουν τους υπερασπιστές των Ελληνικών συνόρων να βγούν από τα οχυρά τους. Στις 20 Απριλίου 1941 η Ελλάδα συνθηκολογεί. Ο νικητής Γερμανικός Στρατός αποδίδει τιμές στους Έλληνες Αξιωματικούς και οπλίτες, δείγμα μοναδικό του σεβασμού και του θαυμασμού που προκάλεσαν με τον αγώνα τους στον ίδιο

τον εχθρό.

     Ο θριαμβευτής Ελληνικός Στρατός του 1940-41, απέναντι στους Ιταλούς, καλείται να παραδώσει τα τιμημένα όπλα του. Πώς να ζητήσουν οι Έλληνες Αξιωματικοί από τα τμήματα τους μια τέτοια ατιμωτική πράξη; Την ώρα που τραυματίες στρατιώτες ζητούσαν να τους δώσουν όπλα για να επιστρέψουν στη μάχη και να υπερασπιστούν τα άγια χώματα της Ελλάδας, η ηγεσία της πατρίδας τους καλούσε να τα εγκαταλείψουν και να τα πετάξουν στο λασπωμένο έδαφος.

     Μέσα σ’ όλα αυτά μια φιγούρα ξεχωρίζει, σαν φάντασμα πάνω σ’ άλογο που τρέχει αλαφιασμένο. Είναι ο Ταγματάρχης Βερσής. Του πρόφτασαν τα μαντάτα, η Ελλάδα συνθηκολόγησε. Δεν το χωράει ο νους του, να παραδώσει τα πυροβόλα του, τα τιμημένα πυροβόλα του, που έτρεψαν σε φυγή τους Ιταλούς. Όχι, ποτέ. Αυτός τουλάχιστον δεν πρόκειται να το κάνει ή τουλάχιστον δεν θα είναι παρόν για να το δει. Έχει πάρει τις αποφάσεις του ψύχραιμα, όπως έκανε πάντα στα πεδία των μαχών. Για τον Βερσή πάντα ο θάνατος και η ζωή στη μάχη δεν ήταν διακριτά, προείχε η εκτέλεση της αποστολής. Αγριεμένος, απελπισμένος, αλλά πάντα Διοικητής, καλεί τους άνδρες του, τα παιδιά του. Θέλει να τους αγκαλιάσει έναν έναν, να τους ευχαριστήσει για το θάρρος τους, την αυτοθυσία τους, για τα κατορθώματα τους. Δεν φεύγει έτσι ο Διοικητής, θα τους πει δυο κουβέντες, πριν χαθεί για πάντα: «Παιδιά μου, προδοθήκαμε. Κάναμε το χρέος μας. Φεύγω από κοντά σας, υπερήφανος για σας. Καλή πατρίδα, καλή λευτεριά!». Έπειτα παρέταξε τους άνδρες του προς το Νότο, συμβολικά για να ατενίζουν την αιώνια Ελλάδα. Διέταξε τους πάντες και έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο, έπειτα ασπάσθηκε τα Πυροβόλα του και στη συνέχεια έδωσε διαταγή και τα κατέστρεψαν με δυναμίτιδα. Ο ίδιος κι ενώ ακόμα ακούγονταν οι εκρήξεις των πυροβόλων, έστρεψε το περίστροφο του στον κρόταφο και αυτοκτόνησε. Ο Άγγελος Τερζάκης στο βιβλίο του «Απρίλης» γράφει για το περιστατικό: «Η διαταγή ήρθε πρωί πρωί να παραδώσουμε τον οπλισμό μας. Ήμασταν αιχμάλωτοι. Κατά το μεσημέρι, την ώρα που παραδίδονταν στους Γερμανούς τα πυροβόλα, αυτοκτόνησε ο Ταγματάρχης Βερσής και δύο Λοχίες. Είχανε κρατήσει τον όρκο πως ο Πυροβολητής πεθαίνει πάνω στο Πυροβόλο του, αλλά δεν το εγκαταλείπει».

6.   Επίλογος

     Ο Αντισυνταγματάρχης  Πυροβολικού Βερσής Κων/νος με την πράξη του διάβηκε την πύλη των αθάνατων. Η ενέργεια του διαδόθηκε αστραπιαία, από στόμα σε στόμα, σε όλους τους Έλληνες Αξιωματικούς και στρατιώτες. Για τους προδομένους, απελπισμένους πολεμιστές, η πράξη του Βερσή, εκείνη τη στιγμή τους γέννησε την ελπίδα, τους έδειξε το δρόμο προς την αντίσταση και τους θύμισε ότι ο Έλληνας έχει τη θυσία για την πατρίδα στο πετσί του. Δεν ήταν μάταιη η αυτοκτονία του Αντισυνταγματάρχη Βερσή. Έστειλε το μήνυμα σε όλους τους Έλληνες: «Αυτός ο τόπος είναι λεύτερος γιατί είναι ποτισμένος με το αίμα των παιδιών του».

     Ο Διοικητής ενός τμήματος, μιας Μοίρας Πυροβολικού στην περίπτωση του Βερσή, δεν είναι απλά ένας ακόμα Αξιωματικός σε μια Μονάδα. Ο ρόλος του ξεπερνάει τα στενά υπηρεσιακά όρια. Είναι ο θεματοφύλακας των παραδόσεων και των ηθικών κανόνων της Μονάδας του. Ακριβώς αυτή την αποστολή εξετέλεσε ο Βερσής. Όπως ο Λεωνίδας της Σπάρτης με τους 300 του, ήξεραν ότι θα πεθάνουν, όμως έμειναν εκεί για να διαφυλάξουν τον ιερό Σπαρτιατικό κανόνα ότι ο Σπαρτιάτης πολεμιστής δεν οπισθοχωρεί, έτσι κι ο Βερσής διαφύλαξε την ιερή παράδοση του Πυροβολικού: «Ο πυροβολητής πεθαίνει πάνω στο Πυροβόλο του, αλλά δεν το εγκαταλείπει». Με την πράξη του θύμισε στους στρατιώτες του ότι τα όπλα της Μονάδας του δεν παραδίδονται στον εχθρό. Δεν το θύμισε με λόγια, αλλά ράντισε τα πυροβόλα με το αίμα του. Πλέον στέκεται σαν ακοίμητος φρουρός των παραδόσεων του Πυροβολικού και αν κάποτε τις ξεχνάμε υπάρχει η θυσία του να μας τις θυμίζει.

Παρατηρήσεις

1. Όπου έχουμε μεταφόρα κειμένων αυτούσια από αρχεία έγινε προσπάθεια να αποδοθούν στη γλώσσα της εποχής εκείνης.

2. Σήμερα η Σχολή Πυροβολικού, αναγνωρίζοντας το μέγεθος του ηρωισμού του Αντισυνταγματάρχη Βερσή Κων/νου, τοποθέτησε προτομή του ήρωα, στο κτίριο των διδακτηρίων της, ακριβώς εκεί που εκκολάπτονται οι μελλοντικοί ηγήτορες του Ελληνικού Πυροβολικού. Η προτομή του Βερσή θα στέκει φάρος φωτεινός να τους θυμίζει ότι Πυροβολητής σημαίνει δόξα, θυσία και ανδρεία.

Βιβλιογραφία

1. Ατομικά έγγραφα Αντισυνταγματάρχη (ΠΒ) Βερσή Κων/νου (Υπηρεσία Στρατιωτικών Αρχείων)

2. ΣΚ 900-22 Ιστορία Ελληνικού Πυροβολικού

3. Βιογραφικό σημείωμα Άνχη (ΠΒ) Βερσή Κων/νου (ΓΕΣ/ΔΙΣ)

4. Αντίγραφο Φύλλου Μητρώου Άνχη (ΠΒ) Βερσή Κων/νου (ΓΕΣ/1^ο ΕΓ)

5. «Μαρτυρίες 40-41», Β΄ έκδοση, Κων/νου Χατζηπατέρα και Μαρίας Φαφαλιού

6. «Απρίλης», Γ΄ έκδοση, Άγγελου Τερζάκη

7. «Τρεμπεσίνα», εκδόσεις Ν. Αλικιώτης και Υιοί, Υπγου Βερνάρδου